Sosyal güvenlik mevzuatımız, vefat eden sigortalıların geride kalan eş ve çocuklarını korumaya yönelik düzenlemeler içermektedir. Bu düzenlemelerin en önemlilerinden biri, eşlere ödenen ölüm maaşı ile çocuklara ödenen yetim maaşlarıdır. Eşi vefat eden kişiler, cinsiyetlerine bakılmaksızın belirli şartlar altında bu maaşlardan yararlanabilmektedir. Ölüm maaşına hak kazanmak için, kişinin sadece evli olması yeterlidir; emekli ya da çalışıyor olması maaş almasına engel değildir. Böylece, eşi vefat eden biri hem kendi emekli maaşını hem de eşinden kalan ölüm maaşını alabilmektedir.

Üç Ayrı Aylık Almak Mümkün

Vefat eden eşin geride kalan eşi, kendi emekli maaşı, eşinin ölüm maaşı ve çalıştığı iş yerinden aldığı maaşla toplamda üç ayrı aylık alabilir. Ancak, bu durumda gelire bağlı oranlar farklılık göstermektedir. Geliri olmayan eş, yüzde 75 oranında aylık alırken, geliri varsa bu oran yüzde 50’ye düşmektedir.

Kurumsal Şartlar ve Aylık Bağlama

Kocası vefat eden bir kadına, kocasının sigortalılık süresi uygun olduğu sürece aylık bağlanmaktadır. Kadının gelir durumu bu noktada dikkate alınmaz. Yetim kalan kız çocukları, evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece, erkek çocuklar ise öğrenci oldukları sürece (25 yaşına kadar) maaş alabilmektedir. Ancak, 2008 yılı öncesinde bir kadının hem ölen kocasından hem de babasından çift maaş alması mümkünken, bu durum 2008 ile birlikte sona ermiştir. Yine de bazı özel durumlarda çift maaş ödemeleri yapılabilmektedir.

Dul Aylığı İçin Prim Şartları

Dul maaşı almak için, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na tabi olanlar için 1800 gün, SSK’ya bağlı olanlar için ise 900 gün prim ödeme şartı aranır. Daha önce eksik günler doğum veya askerlik borçlanmasıyla tamamlanabilirken, bu durum artık kabul edilmemektedir. Ayrıca, geçtiğimiz günlerde Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, hem anneden hem de babadan yetim maaşı alınabileceğine dair bir karar vermiştir.

Hangi Durumlarda Ödeme Yapılır?

Kocası vefat eden bir kadın, eğer emekliyse hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalan maaşı alabilmektedir. Bu şekilde çift maaş alması mümkün olmaktadır. Dul kadın ayrıca çalışabilir ve kendi çalıştığı yerden de maaş alabilir. Emekli olan kadın veya erkek, çalışabilir ve eşinden de maaş alabilir; dolayısıyla toplamda üç maaş alması mümkündür.

Çalışmayan bekâr kız çocukları, ölen anne ve babasından aylık alabilmektedir. Kız çocuk, çalışmaya başladığında SSK veya Bağ-Kur’dan bağlanan aylığı kesilmektedir; ancak Emekli Sandığı’ndan alınan aylık, SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olarak çalışıyorsa kesilmemekte, memur olması durumunda ise kesilmektedir.

1 Ekim 2008’den itibaren, çalışmayan bekâr kız çocukları iki maaş alma imkânına sahiptir. Yüksek olanın tamamı, diğerinin ise yarısı alınabilmektedir; evlenildiğinde ise maaş kesilmektedir. 2008 öncesinde dul kalan ve çalışmayan kadınlara, farklı kurumlar aracılığıyla eşten ve babadan aylık veriliyordu; ancak bu düzenleme 2008 sonrası sona ermiştir.