Birçok kurumsal işletmede ücret hesaplamaları brütten yapılır. Her ay aynı brüt ücret üzerinden hesaplama yapıldığından, ocak ayının net maaşı ile sonraki ayların net maaşı aynı olmaz. Dolayısıyla ocak maaşı dışında sonraki aylarda net maaşın ne kadar değişeceği, azalacağı da önemlidir. (Tablo 1’de yer alan brüt ücret örnekleri üzerinden net maaştaki değişimler aydan aya görülebilir)

İlk başta yüzde 15 oranında vergi kesintisi yapılırken ilerleyen aylarda, maaşın yıl içi büyüklüğüne göre daha yüksek oranlarda (yüzde 20, 27, 35, 40) vergi kesilir.

Brüt ücreti 5 bin lira olan çalışan üzerinden örneklendirelim: 2020’de brüt ücreti 5 bin lira olan bir çalışan; ocak ayında banka hesabına 3 bin 795 lira net maaş yattığını görecek. Haziranda ise net maaşının 3 bin 620 liraya düştüğünü görecek. Temmuzda 3 bin 582 lirayı ve kalan beş ayda ise 3 bin 442 lirayı net maaş olarak hesabında görebilecek. Ocak ayına göre, aralık ayında net maaşında 352 lira azalma yaşanacak. Azalmanın nedeni, maaştan kesilen gelir vergisi. Farklı brüt ücretli çalışanlar için de; net maaşın hangi ayda ne kadar azalacağı Tablo 1’den görülebilir.

Brüt ücretten, gelir vergisi dışında damga vergisi ve sigorta primleri de kesilir. Ancak bu kesintiler ocak ayında da, aralık ayında da (brüt ücret değişmediği sürece) aynı tutarda olur. Gelir vergisi ise, yıl içi elde edilen maaş tutarlarının toplamının belirlenmiş tutarları (gelir vergisi dilimleri) aşmasıyla daha yüksek orandan hesaplanır.

Ücretlilerin vergi matrahlarının yıl içi toplamları; 22 bin liraya kadar yüzde 15, sonraki 27 bin lira için yüzde 20, sonraki 131 bin lira için yüzde 27, sonraki 420 bin lira için yüzde 35 oranı üzerinden hesaplanır. 600 bin liradan fazlası içinse yüzde 40 oranında vergi kesintisi yapılır.

YÜZDE 40 VERGİ SINIR MAAŞ 53 BİN 310 LİRA

Bu yıla kadar ücretlilerden en fazla yüzde 35 oranında vergi kesiliyordu. Ücret ne kadar yüksek olursa olsun gelir vergisinin oranı yüzde 35’in üzerine çıkmıyordu. 2020’de yıl içi toplam (kümülatif) vergi matrahı 600 bin lirayı geçen üst düzey çalışanların bordrosunda artık yüzde 40 oranından vergi kesintisi görülecek. Yıl içi matrahın 600 bin lirayı bulması için o çalışanın aylık brüt ücretinin 53 bin 310 lirayı geçmesi gerekiyor. Aylık brüt maaşı 53 bin 310 lira ve altında olanlar için hiçbir şekilde yüzde 35’in üzerinde bir vergi hesaplaması yapılmayacak.

Bu tutarın üzerinde aylık ücrete sahip çalışanların bordolarında yüzde 40’dan hesaplanmış vergi tahakkuk edecektir. Örneğin; aylık brüt ücreti 75 bin lira olan bir CEO’nun bordrosunda, ilk olarak eylül ayında ve sonraki üç ayda yüzde 40 oranından hesaplanmış vergi kesintisi görülecektir. Tablo 1’den görüleceği üzere ocak ayında net maaş 56 bin 514 lira iken, eylülde 43 bin 989 liraya düşecek, ekim ve sonraki aylarda ise 42 bin 664 lira olarak net maaş hesaplanacaktır.

NET ÜCRETLİLERDE VERGİ YÜKÜ İŞVERENDE

Çoğu işyerinde çalışanların net ücreti aydan aya değişmez. Aynı net ücret üzerinden her ay bordro hesaplamaları yapılır. Net ücretlilerin her ay aynı net ücreti alabilmesi için artan vergi yükü işveren tarafından üstlenilir. Dolayısıyla işverenin ocak ayındaki işveren maliyeti ile sonraki aylarda işveren maliyeti aynı olmaz. Aydan aya artar. Net ücrete sahip çalışanlar için ilerleyen aylarda işveren maliyetinin ne kadar artacağı Tablo 2’den görülebilir.

İşverenlerin bu yıl ilk defa yüzde 40 oranında vergi hesaplaması da gerekebilecek. Buradaki sınır ücreti de belirtelim: Net maaşı aylık 33 bin 892 lira ve altı olan çalışanlar için yüzde 40 oranında vergi hesaplanması gerekmeyecek. Bu tutarın üzerinde aylık net ücreti olan çalışanlar için yüzde 40 oranında vergi hesaplanması da gerekecek. Örneğin aylık net ücreti 50 bin lira olan bir çalışan için eylül ve sonraki üç ayda yüzde 40 oranı da dikkate alınarak vergi hesaplanması gerekecek.