Her ne kadar emekli maaşları düşük de olsa, milyonlarca insan emekli olmak için gün sayıyor; hatta erken emekli olmanın yollarını arıyor. İşte bunun çözümü var. SGK bir liste yayımladı ve bu listeye göre 43 yaşında bile emekli olmak mümkün.

Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar fiili hizmet süresi zammı ya da bir başka adıyla yıpranma hakkı ile erken emekli olabiliyor. Düne kadar 18 mesleğe bu hak tanınırken son yapılan düzenleme ile sağlık çalışanları, cezaevi görevlileri gibi yeni meslekler eklenerek, 45 işkoluna erken emeklilik imkânı tanındı. İşte Hürriyet yazarı Noyan Doğan'ın yazısı...

Bir süredir emeklilikte yaşa takılanları, erken emekliliği tartışıyoruz. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, çalışanların çoğunluğu biran önce emekli olmayı düşünüyor. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edilip, edilmemesi ise ayrı bir konu. Peki, 43 yaşında emeklilik mümkün mü? Evet, mümkün; belli mesleklerde çalışanlar için mümkün. Sosyal güvenlik sistemi tehlikeli ve ağır işlerde çalışanlara bu hakkı, yani erken emeklilik hakkını tanıyor. Nasıl mı? Anlatayım.

Kanunda fiili hizmet süresi zammı olarak geçen, kamuoyunda ise ‘yıpranma hakkı’ olarak bilinen uygulama; çimento sektöründe çalışandan tutun da cam ve madencilik alanında çalışanlara kadar bir çok mesleği kapsıyor. Daha açık şöyle anlatayım; ağır ve riskli işlerde çalışanların diğer çalışanlara göre daha erken emeklilik hakkı bulunuyor.

Fiili hizmet süresi zammı da bu mesleklere uygulanıyor. Bu kapsamda belli mesleklerde çalışanlar her bir yıl için emekliliklerine 60 ya da 90 gün, kimi mesleklerde ise 180 gün fazladan süre kazanıyor. Emeklilik için fazladan kazanılan günlere, fiili hizmet süresi zammı ya da yıpranma hakkı deniyor. Bu haktan da hem sosyal sigortalı çalışan işçiler hem de emekli sandığı kapsamında çalışan memurlar faydalanabiliyor.

Son yıllarda bu alanda bir çok düzenleme yapıldı ancak birkaç ay önce yapılan son düzenleme ile düne kadar yıpranma hakkından yararlanan meslek sayısı 18 iken, bu sayı 45’e yükseltildi ve ağız-diş radyoloji uzmanları, röntgen teknisyenleri, infaz memuru, ceza infaz kurumu müdürü, ihtiyat pilotları da yıpranma hakkı tanınan mesleklere eklendi. Bu kapsamda yeni düzenleme ile yıpranma hakkı tanınan yeni mesleklerde çalışanlar için fiili hizmet süresi zammı 2017’nin Ağustos ayından sonraki çalışmaları için uygulanacak.

43’ÜNDE EMEKLİLİK

Fiili hizmet süresi zammının nasıl uygulandığına gelince; normal çalışma süresi olan 360 günün üzerine çalıştığı riskli sektöre ve kanunun bu sektörde tanıdığı artı süreye göre fazladan hizmet süresi ekleniyor. Örneğin, cıva üretiminde çalışan bir işçinin fiili hizmet zammı 90 gün; bu işte 12 ay çalışıldığında 15 ay çalışmış sayılıyor ve hem prim gün sayısı artıyor hem de erken emekli olma imkanını elde ediyor. Bir başka anlatımla, normal şartlarda 360 gün çalışılması gerekirken, cıva üretiminde çalışanlar bir yıl içinde 450 gün çalışmış sayılıyor.

Madenlerde çalışanlar için bu süre daha fazla 180 gün, yani 6 ay. Yeraltı madenlerinde çalışan bir işçi 360 gün çalıştığında fiili hizmet süresi zammı uygulandığında 540 gün çalışmış sayılıyor; bu da emekliliğe ciddi katkı sağlıyor.

En yüksek yıpranma hakkı da madenlerden çalışanlara tanınıyor. Yapılan düzenlemeler ile yeraltı madenlerinden çalışan işçilerin emeklilik yaşı 50’ye çekilirken, hafta tatilleri, izin süreleri de fiili hizmet süresine eklenince emeklilik yaşı daha da iniyor.

Tabii, yıpranma hakkından yararlanmanın belli şartları var. Birincisi, süre sınırı; bu da 5 yıl. Riskli ve tehlikeli işlerde çalışanlar yıpranma hakkından yararlanmak için ne kadar çalışırlarsa çalışsınlar alabilecekleri fiili hizmet süresi zammı 5 yıldan fazla olamıyor. Silahlı kuvvetler, emniyet mensupları ve MİT mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor.

Yıpranma hakkından yararlanmak için madenlerde yeraltında çalışan işçilerin 1.800 gün, diğer riskli sektörlerde çalışanların ise 3.600 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışmış olmaları şart. Şartlardan biri de yıpranma hakkına giren mesleklerdeki işlerde çalışmak gerekiyor. Sadece o sektörde çalışmak yetmiyor, bilfiil o işi yapmak gerekiyor. Madencilikten örnek verecek olursak, yeraltında çalışılması gerekiyor.

ERKEN EMEKLİ OLABİLECEK MESLEKLER

• Kurşun ve arsenik işleri 60-90 gün
• Cam fabrika ve atolyeleri 60 gün
• Cıva üretimi işleri sanayii 90 gün
• Çimento fabrikaları 60 gün
• Kok fabrikalarıyla termik santraller 60 gün
• Alüminyum fabrikaları 60 gün
• Demir ve çelik fabrikaları 90 gün
• Döküm fabrikaları 60 gün
• Asit üretimi yapan fabrika ve atolyeleri 90 gün
• Madencilik yeraltı işleri 180 gün
• Radyoaktif /radyoiyonizan işleri 90 gün
• Su altında çalışmayı gerektiren işler 60-90 gün
• Türk Silahlı Kuvvetleri 90 gün
• Sahil Güvenlik Komutanlığı 90 gün
• Emniyet-Polis-Mit çalışanları 90 gün
• İtfaiye ya da yangın söndürme işleri 60 gün
• Basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar 90 gün
• TRT'de haber hizmetinde fiilen çalışanlar 90 gün
• TBMM yasama organı üyeleri 90 gün
• Cumhurbaşkanlığı yardımları 90 gün
• Bakanlar 90 gün
• Ceza infaz kurumunda çalışanlar 90 gün
• İhtiyat plotları 60 gün
• Tabip 60 gün
• Diş Doktorları 60 gün
• Eczacı 60 gün
• Ebeler 60 gün
• Hasta bakıcı hemşireler 60 gün
• Toplum sağlığı teknisyenleri 60 gün
• Fizyoterapist 60 gün
• Odyolog 60 gün
• Sağlık fizikçisi 60 gün
• Anestezi teknikeri 60 gün
• Tıbbı labaratuar 60 gün
• Tıbbi görüntüleme teknisyeni teknikeri 60 gün
• Ağız ve diş sağlığı teknikeri 60 gün
• Diyaliz teknikeri 60 gün
• Radyoterapi teknikeri 60 gün
• Eczane teknikeri 60 gün
• Perfüryonist 60 gün

YIPRANMA HAKKI HANGİ MESLEKLERİ KAPSIYOR? 

• Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün
• Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün
• Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün
• Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün
• Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
• Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
• Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün