Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesiyle ilgili tartışmalar Türkiye'de devam ediyor. Meclis'te görüşülmekte olan tasarıyla birlikte yaklaşık 5.25 milyon kişinin beklediği EYT düzenlemesi, emeklilik yaşı ve prim şartlarını yerine getirmelerine rağmen yaş haddinden dolayı emekli olamayanlara, belirli şartlar dahilinde emeklilik hakkı tanıyor. Ancak, düzenlemeyle birlikte EYT'lilerin maaşlarında bir düşüş olacak mı sorusu gündemi meşgul ediyor.
Bu sorunun yanıtı, birçok ekonomist ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) uzmanı tarafından verilmiş olsa da, konunun uzmanlarından Doç. Dr. Resul Kurt, konuya açıklık getiren bir yazı kaleme aldı. Kurt, ayrıca AKP'nin Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) üyesi olarak söz konusu kararların alınmasında da etkin bir rol oynadı.
"EYT'liler daha düşük maaş mı alacak?"
EYT'lilerin maaşlarının düşeceği yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığını belirtiyor. SGK maaş hesaplama robotunda 2022 yılında görülen tutar üzerinden yüzde 30 artış yapılmadığına dikkat çeken Kurt, bu durumun nedenini de şu şekilde açıklıyor: "5510 sayılı Kanun’un 29’uncu maddesinde düzenlenen bu aylık hesaplama yöntemi ile aylık artışı usulü, yaşlılık aylığı başvuru tarihini, yaşlılık aylığı miktarında belirleyici bir parametre yapmaktadır. Bu yöntemin doğal sonucu olarak aynı prim gün sayısına göre Aralık ayında bağlanan aylık ile Ocak ayında bağlanan/bağlanacak olan aylık arasında mutlaka bir fark oluşur."
Kurt'un açıklamasına göre, SSK emekli aylığını belirleyen ana parametre güncellenmiş ortalama aylık kazanç ile prim gün sayısına göre belirlenen aylık bağlama oranıdır. Bu iki parametrenin çarpımı, emekli aylığını belirler. Her bir yıla ait sigorta prim matrahı için uygulanacak olan güncelleme katsayısı, her yılın yıllık tüketici enflasyon oranının tamamı ile büyüme hızının yüzde 30'unun toplamından oluşur. Böylece güncellenmiş ortalama prim matrahı ile aylık bağlama oranının çarpımından oluşan aylık, Ocak ve Temmuz ödeme dönemlerinden geçerli olmak üzere, tüketici enflasyonu kadar artırılır.
2022 yılında emekli olanların, 2023 yılında emekli olanlara göre daha avantajlı olduğu belirtiliyor. Bu nedenle, 2022'de emekli olanların veya SGK maaş hesaplama programında görülen maaşların, o dönemdeki geçerli verilerle hesaplandığı ve bu tutarın üzerindeki %30 artış beklentisinin doğru olmadığı ifade ediliyor. Bununla birlikte, ekonomide meydana gelen anormal değişimlerin (örneğin, TÜFE oranının ani artışı/azalışı) yaşlılık aylığı talebinde bulunulan yılın aylık miktarını anormal düzeylere getirebileceği belirtiliyor.
Emekli maaşı hesabında, 2023 yılı öncesine ait enflasyon oranı ve büyüme hızının dikkate alındığı ifade ediliyor. SGK maaş hesaplama programında görülen maaşın, 2023/Ocak zammını (%30) da içerdiği vurgulanıyor. 2022 yılı büyüme oranı henüz açıklanmadığı için, 2023/Ocak zammıyla güncellenen maaşın Nisan döneminde, güncelleme hızının %30'una kadar artacağı belirtiliyor. Büyüme oranının %5-6 gibi beklendiği ve hesaplanan maaşın Nisan dönemi büyüme hızı ve 2023/Ocak zammını kapsayan gerçek maaş olduğu ifade ediliyor.
Büyüme hızının %5,5 olduğu durumda, 2022 güncelleme katsayısının %65,92 olacağı ve 2022'de emekli olanların emekli maaşlarının, 2022/Ocak ve Temmuz dönemlerinde toplamda %78,60 artırıldığı ve 2023/Ocak döneminde de %30 artırıldığı belirtiliyor.
2023 yılında emekli olanların ise, 2022 yılındaki %78,60 zamdan yararlanmayacakları ve 2008-2023 arası primleri ve 1/10/2008 öncesine ait aylığı %65,92 oranında artacakları ve buna göre hesaplanan aylığın 2023/Ocak zammı olan %30 kadar artırılacağı ifade ediliyor. Bu nedenle, 2022 yılı emeklilerinin maaşlarının, 2023 yılı emeklilerine göre %11 kadar yüksek olacağı belirtiliyor.
Son olarak, EYT kapsamında emeklilik hakkı kazananların maaşlarıyla ilgili bir soru da cevaplandırılıyor. Bu konuda, EYT'lilerin maaşlarının diğer çalışanlara göre daha düşük olmayacağı ve başvuru tarihinde alması gerektiği aylık bağlanacaktır. EYT’li veya normal emekli olması arasında bir farklılık olmayacaktır.
Emeklilik hakkı kazanmış olanlar için beklemek mi, yoksa emekli olmak mı daha iyi sorusu sık sık gündeme gelir. Bu konuda en doğru cevap, emeklilik hakkının kazanıldığı anda emekli olmaktır. Emekli olmak, her zaman daha avantajlıdır çünkü maaşta oluşabilecek artışları beklemek yerine, emekli aylığı alarak hemen gelir elde etmeye başlanır. Böylece emekli aylıkları ile karşılaştırıldığında beklemenin getireceği artışların avantajı daha az olur.