Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için hükümetin çalışmaları devam ediyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili çalışmalar devam ederken prim ve yıl şartı öne çıktı. Emekli olmak iseyen milyonlarca vatandaş her gün EYT haberlerini ve yeni gelişmeleri yakından takip ediyor. Milyonların beklediği EYT konusuyla ilgili milyonlarca vatandaş beklenti içindeyken , EYT primi eksik olan vatandaşlar da düzenlemelerden faydalanmak için arayışa girdi. Ancak henüz yılını ve primini tamamlayamamış olanlar da var.
Emeklilikte yaşa takılanlar için 6 maddeli çözüm rotasına dikkat... Peki primini tamamlamamış kişiler ne yapacak? Peki, erken emekli olmak için gereken şartlar ne? İşte yıl, yaş ve prim şartını tamamlayan çalışanların erken emekli olabilmesi için gereken şartlar…EYT'de belirlenen yol haritası...
Peki yasa çıktıktan sonra şartları eksik olanlar ne yapacak? İşte EYT haberiyle ilgili son dakika gelişmesi...
Öncelikle EYT'nin açılımı ne demek? Nedir? Bahsedelim...
8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar, emeklilik için gerekli çalışma yılını ve prim gün sayısını doldursa da yapılan düzenleme ile yaş şartını doldurmadıklarından emekli olamıyor ve emeklilikte yaşa takılıyor. Bu tanımlamaya uyan kişilere EYT'li deniyor.
EYT'siz erken emeklilik fırsatı! 38, 39, 40, 45, 52 yaşında olanlara EYT beklemeden emekli olma imkanı!
Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası ile ilgili çalışmalar hız kesmeden devam ediyor. Emekliler yıl, yaş ve prim gün hesaplamalarıyla emekli olmayı bekliyor. Emeklilikte yaşa takılanlar ise EYT son dakika gelişmelerini anbean yakından takip ediyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin EYT yasası için aralık ayına işaret ederken 8 Eylül 1999'dan önce sigorta girişi olanlar 3600 günle 15 sene sigortalı olma gününü tamamladıklarında yaş şartından emekli olabiliyor.
Primi yetersiz olanlarda yaştan emekli olma koşulu ise, işe giriş tarihine göre değişiklik gösteriyor. 3600 ile emekliliğini doldurmak bu yollardan biri iken bazı durumlarda çalışanlara erken emeklilik fırsatı doğuyor. Peki, erken emekli olmak için gereken şartlar ne? İşte yıl, yaş ve prim şartını tamamlayan çalışanların erken emekli olabilmesi için gereken şartlar…
Emekli olmayı isteyen milyonlarca vatandaşın beklediği EYT yasasında gözler aralık ayına çevrildi. EYT ile ilgili son dakika gelişmeleri yakından takip edilirken masadaki formüller ve staj girişi konusunda tartışmalar gündemdeki yerini koruyor. Emekli olmak isteyen çalışanlar, yasa gereği belli bir yaşı doldurmaları, belli bir gün sayısınca prim ödemeleri gerekiyor. Sigorta başlangıcından sonra kadınlar için 20, erkekler içinse 25 senenin doldurulmasıyla emeklilik hakkı doğuyor. Bu kapsamda yaş, prim ve sigortalık gününü doldurma gibi şartları tamamlayanlar emekli olabilirken bazı durumlarda bu süreler düşürülerek farklı emeklilik seçenekleri oluşabiliyor. Son dakika: "EYT yasası nedir, kimleri kapsayacak, ne zaman çıkacak, maaşlar ne kadar, kaç TL olacak?" soruları yanıt arıyor.
İşte EYT yasası son durum ve detaylar
8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar, emeklilik için gerekli çalışma yılını ve prim gün sayısını doldursa da yapılan düzenleme ile yaş şartını doldu
Milyonlarca Emeklilikte Yaşa Takılan sigortalı gözünü Aralık ayına dikmiş durumda. Yapılan açıklamalara göre yasal düzenlemenin Aralık ayında çıkması bekleniyor.
EYT çalışmasında öne çıkan iki konu ise çalışılan gün sayısı, yani ödenecek primler ve yıl şartının tamamlanması.
Birçok EYT'linin 99 öncesi istenen SSK için 5000 gün ve Bağ-Kur'da ise kadınlar 7200 erkekler 9 bin gün şartlarını tamamlamış olduğu görülüyor.
Bu noktada yasanın getirdiği ve işe girişe göre 5000 ile 5975 gün arasındaki prim şartını da tamamlayan EYT'li sayısı çoğunlukta.
Ancak önemli bir kesim ise henüz prim ve yıl şartını tamamlayamadı. Bu EYT'liler yıl için bekleyecek ancak primleri tamamlamak için değişik yöntemler bulunuyor.
KİMLER EMEKLİ OLACAK?
Prim ve yılını dolduranlar öncelikli olacak. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar o zamanki şartlarda SSK'da 5000 gün ve kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıl şartıyla emekli olabiliyordu. Bu yasaya dönüldüğünde bile SSK'lılar açısından yine en az 5000 gün prim gerekiyor. Bağ-Kur'lularda ise kadınlar 7.200 erkekler 9.000 gün prim biriktirmek durumunda. Dolayısıyla EYT yasasından yararlanmak için prim ve yıl şartını tamamlamış olmak gerekiyor.
NASIL EYT'Lİ OLUNUR?
8 Eylül 1999 öncesinde sosyal güvenlik sistemine SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya banka sandıkları vasıtasıyla girerek çalışmaya başlamış ve prim ödemiş olan herkes 1999 yılında çıkartılan yasa ile yaş şartına takılmış oldu.
Bu anlamda bakıldığında 8 Eylül 1999 ön9cesinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT'li oldu. Ancak emeklilik için sadece EYT'li olmak yetmiyor.
8 Eylül 1999 öncesindeki şartlara dönüldüğünde bile emeklilik için yıl ve prim şartları bulunuyor. Buna göre yaş şartı olmadan SSK için erkeklerde 25 yıl ve 5000 gün, kadınlarda ise 20 yıl ev 5000 gün isteniyordu.
Bağ-Kur da kadınlar için 7200 gün erkekler için ise 9000 gün şartları bulunuyor. sabah'a göre; Emekli Sandığı'nda kadın memurlar için 20 yıl yani 7200 gün kesenek ödemek ve erkek memurlar için ise 9000 gün yani 25 yıl kesenek ödemek gerekiyor.
Yasa öncesine dönülse bile EYT'li olarak emekli olabilmek için bu şartların yerine getirilmesi gerekiyor. 1999 Yasasında getirilen prim şartları işleyecek olursa orada da 5000 ile 5975 gün prim tamamlamak gerekiyor.
EKSİK PRİMİ OLAN EYT'Lİ N YAPACAK: NASIL TAMAMLANACAK?
Bu noktada yıl eksiği olanlar yıllarının dolmasını bekleyecek. Kadınlar için 20 yıl tamamlandı. Erkekler için 25 yıl ise 8 Eylül 2024 tarihine kadar tamamlanmış olacak.
Ancak prim eksiği için beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT'li olarak emekli olmak için bazı yollar bulunuyor.
1-Askerlik borçlanması:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.
Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
2- Doğum borçlanması:
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var.
Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
3- İhya ile prim:
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor.
Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor.
Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
4-İsteğe bağlı sigorta:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.
SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağkur'a göre yapılıyor.
5- Hizmet tespiti ile tescil:
Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
6- 3600 gün (10 yıl) prim ile kısmi emeklilik:
Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor.
Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor.
İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor.
Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.
Örneklendirme ile anlatım;
EYT Yasası çıktıktan sonra yaş şartı dışındaki şartları tamam olanların; örneğin primi ve sigortalılık süresi tamam olanların maaş hesapları, diğer tüm emekli aylığı bağlananlar gibi, 3 dönem üzerinden yapılacak.
EYT MAAŞ HESABINDA 3 DÖNEM DİKKATE ALINACAK
2000 yılı öncesi,
2000-2008 yılları arası ve
2008'in 10'uncu ayından sonraki dönem olmak üzere
3 ayrı hesaplama söz konusu olacak.
Bu 3 dönemdeki hesaplar yapılıp birleştirilerek emeklinin maaşı ortaya çıkacak. Kısacası emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.
EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMASI İÇİN BU DETAYLARA DİKKAT!
Kişilerin çalıştıkları yıllar,
Aylık kazançları,
Çalışma süreleri,
Yaş beklerken ödenen fazla primler,
İşe ara verip vermemiş olmaları,
maaşın miktarında etkili olacak.
KİMLER YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALACAK?
EYT'ye tabi olanlar da temelde diğer hak sahipleri gibi prim gün sayısı çok olanlar değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.
Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.
Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak.
MAAŞ NASIL HESAPLANIR?
EYT'lilerin yani 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların maaşları üç ayrı hesaplama ile belirleniyor. Öncelikle 1999 öncesindeki gün ve kazançlar dikkate alınarak aylık bağlama oranı ile çarpılıyor.
Burada çıkan rakam bu güne güncelleniyor. Daha sonra 1999 ile 2008 arasındaki dönem için de yine aylık bağlama oranı ve yeni güncelleme katsayıları kullanılıyor.
Burada büyüme oranı devreye giriyor. 2008 sonrası için ise yine farklı bir aylık bağlama oranı ve büyüme hızının yüzde 30'u alınırken bir önceki yılın enflasyon oranı da maaş hesaplamasında ve güncelleme de kullanılıyor.
Böylece bu üç hesap toplanarak emekli maaşı oluşturuluyor.
EYT, erken emeklilik
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin: 'EYT yasası için aralık ayına işaret ederken 8 Eylül 1999'dan önce sigorta girişi olanlar 3600 günle 15 sene sigortalı olma gününü tamamladıklarında yaş şartından emekli olabiliyor.' dedi.
15 YIL KESİNTİSİZ ÇALIŞAN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?
8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar; 15 yıl sigortalık süresi, 3.600 gün prim ödeme şartı ve yaş koşulunu yerine getirenler emekli olma hakkı kazanır.
Yaş şartı yasada belirtilen hizmet süresi ve prim gün sayısının tamamlandığı tarih esas alınarak belirleniyor. Bu tarihe göre de kademeli olarak erken yaşlarda emekli olma avantajı bulunuyor.
Prim gününün tamamlandığı tarih kaç yaşında emekli olunacağını belirleyen etkendir. Söz konusu çalışanın emekli olabilmesi için kadınların 50, erkeklerin de 55 yaşını tamamlaması gerekiyor.
15 YILLIK MEMUR EMEKLİ OLABİLİR Mİ?
Emekli Sandığı Kanunu'na göre, sakatlıkları nedeniyle göreve alınanlardan en az 15 yıl hizmeti bulunanlar istekleri halinde emekli aylığına hak kazanabiliyor.
İlk sigortası 1999'dan önce olanlar bu süre ve prim günü doldurduğunda kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ancak kıdem tazminatında staj sigortası başlangıç tarihi dikkate alınmıyor.
15 YILLIK SÜRE VE PRİMİ 2002'DE DOLDURAN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?
23 Mayıs 2002'de 15 yılını dolduran kadın çalışan 50, erkek çalışan 55 yaşını doldurduysa 3600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ödendiyse istekleri halinde yaşlılık aylığı almaya hak kazanır.
24 Mayıs 2002 ile 23 Mayıs 2005 arasında koşulları yerine getiren kadın çalışan 52, erkek çalışan 56 yaşını doldurmaları koşulu ile emekli olabilir.
Sigorta başlangıcı Kasım 1981 tarihi ve öncesi olan kadın çalışan 50, Kasım 1976 öncesi erkek çalışan sigortalıysa 55 yaşında 3600 günü doldurmaları koşuluyla emekli olabilir.
İHBAR SÜRESİNE UYMAK ZORUNLU MU?
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin işçi tarafından feshinde belirtilen haklı sebeplerden herhangi biri nedeniyle işten ayrılan ihbar süresine uymak zorunda değil.
ASKERLİK BORÇLANMASI İLE SÜRE DOLDURULABİLİR Mİ?
SSK statülü çalışanlarda 15 yıl, 3600 günle emeklilik imkânından 8 Eylül 1999 öncesi işe girenler yararlanabiliyor.
Askerliğini sigorta başlangıcından önce yapanlar borçlanmaları durumunda (Başlangıcı Eylül 1999 öncesi, yaş şartını yerine getirmeleri halinde) 15 yıl 3600 günle emeklilik imkanından yararlanabilir.
Yıpranma payı olan mesleklerde çalışanlar için ödenen primler de daha fazla kabul ediliyor, yaş şartından indirim yapılıyor.
BAKAN BİLGİN'DEN YENİ EYT AÇIKLAMASI
EYT'lilerin durumuyla ilgili çalışmaların ne aşamada olduğunun sorulması üzerine Bilgin şunları söyledi:
"Biz 1999 öncesi işe girmiş olanların yaş sorunu yüzünden emeklilikte karşılaştıkları sorunun çözümüne dönük düzenleme hazırlığı içerisindeyiz. Bu tek tip bir düzenleme. Bazı televizyonlarda uzman diye elinde kalemle hesaplamalar yapıyorlar, bu rakamlar onlar açısından maalesef doğru değil. Ellerinde veriler yok. Bütün çalışanların yaşı, günü ve prim sayısı gibi tüm veriler elimizde. O gerçek veriler üzerinde çalışıyoruz. Aralık ayında bunu Meclise intikal ettireceğimizi kamuoyuna açıkladık ve sayın Cumhurbaşkanı'mıza da bu konuda bilgi verdik."
Staj ve çıraklık dönemi sigortaların EYT için başlangıç sayılıp sayılmayacağıyla ilgili bir soruya Bilgin, "Onlar farklı. Onlar EYT kapsamında değil zaten. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. Çıraklık ve stajyerlik bir sigorta girişi değil. Onlar sağlık sigortasını korumak üzere geliştirilmiş bir sistem." yanıtını verdi.
EYT konusunda bir düzenlemenin çıkacağını bildiren Bilgin, bu düzenlemenin ayrıntılarını gerekli hesaplamaların ardından kamuoyuyla paylaşacaklarını dile getirdi.
"TAMAMLADIK DİYEBİLİRİM!"
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleştirilen Kabine Toplantısı'nın ardından EYT'de son durum açıklamasında bulundu. Bakan Bilgin, "Çalışmamız son aşamasında. Tamamladık diyebilirim. Aralık ayında bir basın toplantısıyla etraflıca kamuoyuyla paylaşacağız. Çalışmamız teknik olarak bitti, Cumhurbaşkanımıza sunacağız. Sayın Cumhurbaşkanımızla paylaştıktan sonra onu Meclis'e intikal ettiririz."
"ARALIK AYINDA AÇIKLANACAK!"
Bakan Bilgin; taşeron işçiler, geçici işçiler, sözleşmeli personel ve EYT çalışmalarının Aralık ayına kadar tamamlanarak kamuoyuna duyurulacağını ve Meclis takvimine alınacağını ifade etti.
MHP GRUP BAŞKANVEKİLİNDEN EYT AÇIKLAMASI!
EYT konusunda dikkat çeken bir açıklamalarda bulunan MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, "Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) defterini, bu yasama yılında, bir daha açılmamak üzere en iyi şekilde çözerek kapatacağız." dedi.
Akçay, "EYT En geç aralık ayının sonunda, en kötü ihtimalle yeni yılın ilk haftası Meclis'ten EYT geçer. Ama biz, Aralık ayının son günlerinde bunu yasalaştırmayı hedefliyoruz" ifadelerini kullandı.
KADEMELİ EMEKLİLİK OLACAK MI?
Yıl şartı ve prim ödemeleri gibi emeklilik şartlarını yerine getirenlerin yaş şartına bakılmaksızın emekli edilmeleri bekleniyor. Yaş ve yıl koşulunu sağlayan herkes düzenlemenin çıkmasının ardından emeklilik hakkı kazanacak. Bu kişilerin yaş ve prim gün sayısına göre kademeli olarak emekklilk yolunun açılması bekleniyor.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLARA ALT SINIR GELECEK Mİ?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesinde kıdemeli olarak geriye çekilme ihtimaller arasında yer alırken bir yaş sınırının getirilmesi de konuşulanlar arasında yer alıyor. Daha önce 50 yaş formülü gündeme gelmişti, yeni bir yaş sınırının getirilmesi halinde emeklilik yıl ve prim şartını dolduranların belirlenen yaşı beklemeleri gerekecek.