Milyonlarca SSK, Bağ-Kur ve kamu çalışanı var. Erken emeklilik mümkündür. Eylem yapılmıştır. Değişim oluyor. İş mevzuatında hem erkekler hem de kadınlar erken emekli olabilir. Erkekler askerlik borcu ile erken emekli olurken, kadınlar doğum borcu ile erken emekli olabilirler.
Sigortalı kadınlar, ancak sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocukları için doğum borçlarını ödeyebilirler. Öte yandan, erkek sigortalılar, sigortalının çalışmaya başlamasından önce ve sonra askerlik hizmeti süresi için borç para alma hakkına sahiptir. Kadın ve erkek çalışanlar arasındaki bu ayrımı ortadan kaldırmak için adımlar atılmıştır. Kadınlara, sigortalı çalışmaya başlamadan önce doğan çocukları için analık borcu hakkı verilmesine yönelik tedbirler alınmaktadır. İşte merak edilen detaylar.
5510 sayılı Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlüğe girmesi ile 2008 yılından itibaren kadın çalışanlara analık borcu hakkı tanınmıştır. 4/1-a başında (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışan kadınlara 2 çocuk için tanınan doğum borçlanması hakkının kapsamı daha sonra genişletildi. 4/1-c (Emekli Sandığı) statüsünde çalışan kadınlar da kapsama alındı ve doğum borçlanması yapılabilecek çocuk sayısı 3’e çıkartıldı.
Mevcut kanuna göre, doğum borçlanması, sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuğun yaşaması koşulu ile doğumdan sonra boşta geçen sürelerin iki yıla kadar kısmı için yapılabiliyor. Boşta geçen süreden kasıt, kadın sigortalının doğum izni, ücretsiz izin veya çalışmayı bırakma gibi sebepler ile doğum sonrası herhangi bir işte çalışmaması, sigorta primlerinin ödenmemesidir.
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce doğan çocuklar ile ilgili tek istisna, staj sigortası ile normal sigorta arasındaki sürede doğum yapan kadınlara uygulanıyor. Öğrenciliğinde staj dolayısıyla kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olan kadınlar, uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başlayıncaya kadar doğan çocukları için doğum borçlanması yapabiliyorlar.
Kadın çalışanlar, doğum borçlanması hakkı getirildiğinden beri sigortalı çalışmaya başlamadan önce doğan çocukları için de borçlanma hakkı verilmesini istiyorlar. Gerekçe olarak da askerlik borçlanmasını gösteriyorlar.
Erkek çalışanlar, sigortalı çalışmaya başlamadan önceki askerlik süreleri için de borçlanma yapabiliyorlar.
ASKERLİK BORÇLANMASI İLE EŞİTLİK SAĞLANACAK
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, AK Parti’li milletvekilleri, yüz binlerce kadının beklediği sigorta öncesi doğum borçlanması konusundaki talepleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’e ilettiler. Bilgin de bu konuda yasal düzenleme yapılacağını ifade etti.
2019-2023 yıllarını kapsayan 11. Kalkınma Planı Sosyal Güvenlik Sisteminin Sürdürülebilirliği Özel İhtisas Komisyonu raporunda da sigorta öncesi doğan çocuklar için doğum borçlanması önerilerek, bunun kadınların sosyal güvenlik sistemine girişlerini özendireceği vurgulandı.
ERKEN EMEKLİLİK SAĞLAYACAK
Staj sigortasına dayanarak yapılanlar dışındaki doğum borçlanmaları sadece eksik prim günlerini tamamlamaya imkân sağlıyor. Yaşı doldurduğu halde prim günü eksiği olanların emeklilik tarihlerinin gecikmesini önlüyor.
Sigorta öncesi doğan çocuklar için doğum borçlanması hakkı geldiğinde ise sigorta başlangıç tarihi, borçlanma yapılan süre kadar öne çekilecek. Sigorta başlangıç tarihinin öne çekilmesi, özellikle çalışma hayatına 2000 ve öncesinde başlayanların emeklilik yaşını da öne çekecek ve erken emeklilik fırsatı sağlayacak.
Örneğin, ilk defa sigortalı çalışmaya 1 Ocak 2000 tarihinde başlayan 4/1-a statüsündeki kadın, 1995 yılında doğan çocuğu için doğum borçlanması yaptığında emeklilik yaşını 58’den 55’e düşürebilecek.
ÜÇ ÇOCUK İÇİN 2’ŞER YILA KADAR BORÇLANMA
Doğum borçlanması, 3 çocuk için 2’şer yıla kadar boşta geçen süreler için yapılabiliyor. Tüm sürenin borçlanılması zorunlu değil.
2022 yılının ilk yarısında uygulanan asgari ücret üzerinden borçlanma yapıldığında, bir günlük borçlanma için 53.38 TL prim ödeniyor. Bir çocuk için 2 yıllık borçlanma yapan annenin ise 38 bin 430 lira prim ödemesi gerekir.