Hürriyet Gazetesinden Noyan Doğan Bireysel Emeklilik Sistemi ile alakalı dikkati çeken bir yazı kaleme aldı. BES'e katılım oranı gün geçtikçe artıyor. Özellikle 18 yaş altının da Bireysel Emeklilik Sistemi'ne dahil edilmesi, bu artışta etkili oluyor. BES ile alakalı önemli ayrıntılar bulunuyor. Birçok kişinin BES'e dahil olmasının sebebi devlet katkısından yararlanabilmek.

İtiraf ediyorum, yanılmışım. Sene başında, 18 yaş altının Bireysel Emeklilik Sistemine (BES), girmesine imkân tanınacağı ilk gündeme geldiğinde, ‘yaptıran zaten yaptırıyor, neden sisteme girsinler, hele böyle bir ortamda’ demiştim. Yanılmışım, hem de çok yanılmışım.

Temmuz ayında 18 yaş altı gençlere yönelik BES uygulaması başladı ve beş ay gibi kısa bir süre içinde 128 bin genç sisteme giriş yaptı. Tabiri caizse gençler akın akın BES’e geliyor; çocuğu için yaptıran var, torunu için yaptıran var, kuzeni, yeğeni için yaptıran var. Hangi yaş grubundan daha çok BES’e ilgi var diye baktım. İlginçtir, 0-7 yaş arası yoğunlukta. Neredeyse 120 bin gencin yarısından fazlası 0-7 yaş grubundan oluşuyor ki, 9 bine yakın yeni doğan bebeğe BES yaptırılmış. Mesela, altın takacaklarına veya hediye alacaklarına BES yaptırmışlar.

Hal böyle olunca okuyuculardan 18 yaş altı BES için fazlaca sorular gelmeye başladı. En çok merak edilen konu ise işin emeklilik tarafı ile devlet katkısı tarafı. Emeklilik derken, en çok sorulan soru da ‘ne yani 7 yaşındaki çocuğum için BES yaptırdığımda 56 yaşına kadar bekleyecek mi?’ oluyor. Şimdilik böyle, ama kamu yönetimi; ileride eğitim, evlilik, konut alımı gibi durumlarda birikimlerin bir kısmının kullanılması veya birikimlerin bir kısmının çekilmesi üstünde birtakım çalışmalar yapıyor.

BU SÜRELERE DİKKAT!

Ancak işin önemli bir boyutu gözden kaçırılıyor. Bireysel emeklilik sistemini cazip kılan iki husus var. Birincisi, birikimlerin, günün koşullarına uygun yatırım enstrümanlarında değerlenerek artış göstermesi; ikincisi ve bundan da önemlisi yüzde 25’lik devlet katkısı. Açıkça söyleyeyim, bugün BES’e olan ilginin altında yatan temel neden işte bu devlet katkısı. Eminim birileri diyecektir ki, ‘iyi de sistemden çıktığımızda devlet katkısının tamamını alamıyoruz ki’. Doğru, sistemde devlet katkısını hak etmenin bazı koşulları var. Nedir bunlar? Üç seneden önce BES’ten ayrılırsanız devletin sizin adınıza ödediği katkıları hiçbir şekilde alamıyorsunuz. 3 seneden 6 yıla kadar geçen sürede çıkarsanız devlet katkısının yüzde 15’ini, 6 seneden 10 yıla kadar geçen sürede ayrılırsanız devlet katkısının yüzde 35’ini, 10 yıl ve daha fazla sürede ise devlet katkısının yüzde 60’ını hak ediyorsunuz. 56 yaşında emekli olunduğunda ise katkının tamamını alabiliyorsunuz.

NE ZAMAN EMEKLİ OLUNACAK?

Gelin şimdi şöyle bir hesap yapalım. Sisteme ödediğiniz katkılardan oluşan birikimlerin değerlenmesini falan bütünüyle bir kenara bırakıyorum, yalnızca işin devlet katkısı boyutuna odaklanıyorum. Bu durumda; çocuğunuzu 8 yaşında BES’e soktunuz, 18 yaşını doldurduğunda devlet katkısının yüzde 60’ını, yani katkının yarısından fazlasını hak etmiş oluyor. Bir yaşında BES’li yaptınız, çocuğunuz daha 11 yaşına gelmeden katkının yüzde 60’ını hak etmiş oluyor. Hani dedim ya, bugün 9 bin yeni doğan BES’e girdi diye; işte bugün o giren bebekler, 10 yaşına geldiklerinde adına ödenen devlet katkılarının yarısından fazlasını hak etmiş olacaklar. Diyeceğim o ki, çocuğuna BES yaptıranların daha bugünden emeklilik süresi olan 56 yaşa takılmamaları gerekmektedir.

DEVLET KATKISI 10.732 TL

Hazır konu devlet katkısından açılmışken, çok bilinmeyen bir konuya açıklık getireyim. Kimi okuyucular diyor ki, ’18 yaş altının sisteme girmesinin pek önemi yok, zaten çocuğumuz için BES yaptırıyorduk’. Doğru da, kendi adınıza yaptırabiliyordunuz, BES planında sizin isminiz yazıyordu, lehdar olarak çocuğunuzu gösterebiliyordunuz. Şimdi ise çocuğunuz veya torununuz ya da kuzeniniz adına yaptırabiliyorsunuz ve BES sözleşmesinde çocuğun adı yazıyor. Peki, bunun sağlamış olduğu avantaj nedir? En önemlisi devlet katkısı avantajı. Şöyle anlatayım. Malum BES’teki bir şahsın en yüksek yararlanabileceği devlet katkısı tutarı, senelik asgari ücret toplamının yüzde 25’ini geçemiyor ki, bugün için bu rakam senelik 10.732 lira, aylık da 894 lira. Misal; düne kadar hem kendi hem de iki çocuğu için BES yaptıran bir şahıs, sözleşmelerinin hepsi kendi adına olduğu için, senelik en fazla 10.732 lira devlet katkısından yararlanabiliyordu. 18 yaş altının sisteme girmesine imkan tanınmasıyla, sözleşmeler çocukların adına düzenlendiğinden kişi hem kendi için hem de ayrı ayrı iki çocuğu için devlet katkısının en üst limiti olan 10.732 liradan yararlanabilecek ki, bu da senelik devlet katkısından faydalanma limitini 32.196 tl'ye çıkarmış oluyor.